Hakemli bilim mecmuası Geophysical Research Letters’ta yayımlanan araştırmada birinci olarak Dünya’da gözlemlenen ve Chandler yalpası diye bilinen sallanma hareketinin Mars’ta da yaşandığı ortaya kondu.
1810’da bilim insanı Seth Chandler tarafından keşfedilen ve bu nedenle onun ismini taşıyan yalpa, kendi etrafında dönen cisim büsbütün küre biçiminde olmadığında ortaya çıkıyor. Bu durum, gezegenin dönüşünü etkiliyor ve suratını kaybettikçe sallanan bir topaç üzere hareket etmesine neden oluyor.
Independent Türkçe‘nin aktardığına nazaran, Amerikan Jeofizik Birliği’nin haber blogu Eos’un aktardığına nazaran Mars’ın hareketini inceleyen bilim insanları, Kızıl Gezegen’in muhakkak bir döngü içerisinde, 10 santimetre kadar sallandığını gösterdi. Bulgular, gezegenin kutuplarının yaklaşık 207 günde bir, dönme ekseninden 10 santimetre uzaklaştığını ortaya koydu.
Makalenin müelliflerin araştırmanın detaylarını şöyle anlattı:
Kutupların hareketi, Mars Odyssey, Mars Reconnaissance Orbiter ve Mars Küresel Surveyor isimli uzay araçlarının radyo takibi gözlemleriyle belirlendi. Chandler yalpasının tespiti, yalpalamanın gerçekleştiği döneme yakın vakit aralıklarında mantodaki güç dağılımını anlamamızı sağlayacak.
Dünya’da gözlemlenen Chandler yalpası gezegenin kutuplarının, merkezden 3 ila 6 metre uzaklaşmasıyla sonuçlanıyor ve bu hareket yaklaşık 433 günlük bir döngü içinde tekrar ediyor.
Bilim insanları bu yalpalamanın kökenlerini tam olarak anlamış değil ancak teoride, vakitle azalması gerektiğini düşünüyor. Öte yandan, Dünya’nın kalın bir okyanus ve atmosfer katmanı var. Okyanus tabanındaki ve atmosferdeki basınç dalgalanmaları nedeniyle kelam konusu hareket de hala devam ediyor ve sonsuza dek süreceği düşünülüyor.
İşte bu durum, Mars’ın yalpalama hareketini daha da gizemli hale getiriyor. Çünkü Mars, Dünya’daki bu özelliklere sahip değil. Mars’ta tespit edilen yalpalama Dünya’dakinden çok daha hafif olsa da gezegende bu yalpalamanın sürmesine neden olacak, hareketli bir yüzey okyanusu bulunmuyor.
Öte yandan, Dünya’nınkinden daha ince olmasına karşın, Mars’ın da bir atmosferi var. Ve uzmanlar, bu atmosferdeki basıncın, yalpanın sürmesini sağladığından şüpheleniyor. Ayrıyeten hareketin bir vadede ortadan kalkması da mümkün fakat bunun ne vakit gerçekleşeceğini söylemek güç.
Araştırma grubuna dahil olmayan, California Üniversitesi, Santa Cruz’dan gezegen bilimci Francis Nimmo, bulguları şöyle yorumluyor:
Bunu tespit edebilmeleri çok şaşırtan. Bu türlü net bilgilerden oluşan büyük bir temelle neler yapabileceğinizi kanıtlıyor.
Cumhuriyet
