İş Kanunu, çalışanların dinlenme hakkını teminat altına alan kararlar içerir. Çalışanlar, kendi istekleriyle bile yıllık müsaade haklarından feragat edemezler. Misal garanti, hafta tatili ve orta dinlenme mühletleri için de geçerlidir.
Kanuna nazaran, genel olarak çalışma müddeti haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmadıkça bu müddet, haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünür. Örneğin, haftanın 6 günü çalışılan iş yerlerinde günlük 7.5 saat, haftanın 5 günü çalışılan iş yerlerinde ise günlük 9 saat çalışma yapılabilir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilir.
Çalışma mühleti, emekçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği müddettir. Orta dinlenmeler ise çalışma müddetinden sayılmaz. Orta dinlenmeler, günlük çalışma müddetinin ortalama bir vaktinde o yerin gelenekleri ve işin gereğine nazaran ayarlanabilir.
Orta dinleme mühleti; 4 saat yahut daha kısa periyodik işlerde 15 dakika, 4 saatten fazla ve 7.5 saate kadar vadeli işlerde yarım saat, 7.5 saatten fazla müddetli işlerde bir saattir. Bu dinlenme müddetleri en az olup, aralıksız olarak verilmesi gerekir. Orta dinlenme mühletleri iş yerinde emekçilere birebir yahut değişik saatlerde kullandırılabilir.
Kanun, 7.5 saatten fazla müddetli işlerde 1 saatlik orta dinlenme öngörüyor. Günlük çalışma mühletinin de en fazla 11 saat olacağı kabul ediliyor. Buna karşılık uygulamada 7.5 saatlik mühletin çok aşıldığı çalışma mühletlerine rastlanıyor.
Bu noktada Yargıtay içtihadı devreye giriyor. Yargıtay içtihatlarına nazaran, 1 saatlik orta dinlenmesi 7.5 saatten 11 saate kadar olan çalışmalarda geçerli. 11 saati aşan çalışmalarda ise en az 1.5 saat orta dinlenmesi verilmesi gerekiyor.
EMEKÇI ORTA DİNLENME MÜDDETINDE ÇALIŞTIRILAMAZ
Emekçi orta dinlenmesi saatinde büsbütün özgürdür. Bu süreyi iş yeri içinde ya da dışında geçirebilir. İş yerinde geçirmesi ve bu mühlet içinde çalışmaya devam etmesi durumunda orta dinlenmesi verilmemiş sayılır. Personel iş yerinde kalsa bile orta dinlenmesi müddetinde çalışmaya zorlanamaz.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran, orta dinlenmesi için çalışana fiyat ödenmez. Fakat, emekçiye orta dinlenme yaptırılmamışsa fiyatının ödenmesi gerekir.
Çalışanların tamamı orta dinlenme vaktini tıpkı anda kullanabileceği üzere, belirli bir plan dahilinde sırayla kullanmaları da mümkün. Lakin orta dinlenme mühletinin, işe orta dinlenme mühleti kadar geç başlama yahut erken bırakma halinde kullandırılması, Yargıtayca kabul edilmiyor.
Yargıtay’ın orta dinlenme müddetleriyle ilgili içtihadı bilhassa fazla çalışma fiyatı alacaklarıyla ilgili davalarda ehemmiyet taşıyor. Örneğin, iş yerine sabah 8.00’de girip akşam 20.00’de çıkan çalışanın günlük fazla mesai müddeti hesaplanırken, 1.5 saatlik orta dinlenme mühletinin düşülmesini istiyor. İş yerine sabah 8.00’de girip 19.00’da çıkan personelin fazla mesai hesabında da 1 saatlik orta dinlenme mühletinin düşülmesi gerekiyor.
BÖLÜNEREK KULLANDIRILAMAZ
Kanun uyarınca, personele 7 günlük bir vakit dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat hafta tatili yaptırılması mecburidir. Mazeret müsaadeleri ve raporlu günler hafta tatili bakımından çalışılmış günler üzere hesaba katılır. Yedi günlük vakit diliminde kesintisiz 24 saatin altında haftalık müsaade verilmesi durumunda, hafta tatili müsaadesi kullanılmamış sayılır. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz.
Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan iş yerindeki çalışmanın haftanın bir yahut birkaç gününde işverence tatil edilmesi halinde, haftanın çalışılmayan günleri hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.
Cumhuriyet
