Uzun vakittir sıhhat sıkıntıları yaşayan Muallim, Suriye’nin baba Esad’dan kalan en kıymetli figürüydü. Diplomasi hüneri, bölge meselelerine olan hâkimiyeti, kıvrak zekâsıyla yalnızca Suriye’nin değil, tüm Ortadoğu’nun en kıymetli diplomatlarından biriydi. Çok az kimse ülkesi ismine İsrail’le barış görüşmelerinde müzakereci olduğunu bilir.
2006 yılından beri Dışişleri Bakanlığı yapsa da bir iktisatçı olmasına karşın ülkesinin diplomasisinde kelam sahibi olduğu yıl 1964’tür. “Esad’ın daima kendi mezhebinden takım kurdu” tezini çürüten çok sayıda örnekten biri de Muallim’di. Şam’lı bir Sünni ailedendir.
Mezhebi kökeni, Baas ideolojisinin kararlı bir savunucusu olmasına mahzur olmamıştır. Verilen misyonu üstlendiğinde “sıcak” ortamlardan kaçma üzere bir tavrı yoktu. Hizbullah başkanı Hasan Nasrallah için “Onun askerlerinden biri olmaya hazırım” dediği hafızalardadır.
İsrail/ABD’ye karşı Hizbullah’a takviyesini bu türlü tabir etmekten çekinmemiştir. En bilinen tarafı, bilhassa milletlerarası görüşmelerdeki esprili sözleridir. Batı sever bu çeşit kişilikleri.
Suriye’ye emperyal çullanmanın başlamasından bir yıl sonra periyodun Fransa Dışişleri Bakanı Alain Juppe’nin “Esad rejiminin günleri sayılı” kelamlarına “Bekle ve gör. Ancak bunun için çok uzun bir ömrünün olması lazım” deyişi, Juppe’nin siyaset sahnesinden silinişi, “Esad ve rejimi”nin hâlâ varlığını sürdürüyor oluşu anımsanırsa yalnızca bir hiciv tabiri değilmiş demek ki.
Muallim’in öngörüsünü haklı çıkaran Suriye dinamiklerinin farkında olmayan yalnızca Juppe değildi kuşkusuz. İki sefer görüşme talihini yakalamama karşın kaçırdım. Şam’da düzenlenen “teröre karşı milletlerarası konferans”ta, Esad Kültür Merkezi’ndeki bir toplantıda salona girince gösterilen hürmet harikuladeydi.
Anlamadığım fakat herkesi güldürdüğüne nazaran oldukça şakacı olduğu bir gündü. Salonda her ettiği laf üzerine gülmeyen yok üzereydi neredeyse. Görüşme talebim, kibarca, zamansızlık nedeniyle geri çevrilmişti.
Kısa uzunluklu, şişman, iri bir adam olarak nasıl o kadar süratli yürüdüğüne hâlâ şaşarım.
TANZANYA’DAN ABD’YE UZANAN MESLEK…
Suriye’de devlet okullarında okumuş, yükseköğrenimini Kahire’de yapmış, iktisatçı olarak döndüğü ülkesinde 1964’te Dışişleri Bakanlığı’na girmişti. Gerisi daima yükseliştir.
Birinci misyonu Tanzanya’da Suriye Büyükelçiliği’ni açmak oldu. Suudi Arabistan’da Suriye Büyükelçiliği’nde çalıştı, akabinde Madrid’deki Suriye Büyükelçiliği’ne gitmiştir.
1972’de Londra’daki Suriye misyonuna başkanlık eder, 1975’te beş yılını büyükelçi olarak geçirdiği Romanya’dadır. Daha sonra döndüğü Şam’da Dışişleri Bakanlığı’nın 1984 yılına kadar dokümantasyon ofisinin başına geçer.
Suriye’nin Washington Büyükelçisi oluşu 1990’dadır. Dokuz yıl yaşadığı ABD’de, Suriye- İsrail barış görüşmelerinde kıymetli bir vazife üstlenir. Dışişleri Bakanlığı’na atanması çok “buhranlı” bir devirde gerçekleşir.
2005’te eski Lübnan Başbakanı Hariri’nin öldürülmesinden Şam’ın sorumlu tutulduğu periyottur bu. Arap/Batı ülkeleri tarafından dışlanan Suriye’nin Lübnan’dan askerleri çekmesinde değerli bir rolü vardır.
Bu yaklaşımının sağduyulu/akıllı bir tavır olduğunu söylerler. Askerlerin çekilmesinden sonra Lübnan’ı ziyaret eden en yüksek seviyede Suriyeli yetkili oluşu o devirde Şam zıddı tüm bölgesel güçlere meydan okumak demekti.
Ülkesine emperyal çullanmadan iki yıl sonra Şubat 2013’te Moskova’ya yaptığı ziyaret sırasında hükümetinin “silahlı Suriyeli muhaliflerle bile” görüşmeler yapmaya hazır olduğunu söyleyen birinci Suriyeli yetkili o oldu. O periyot bu açıklama, Suriye’den daima karşıtını beklemiş olanları çok şaşırtmıştı. En çok eski BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun’la hırlaştı.
İsviçre’nin Montrö kentinde 2014’te düzenlenen barış konferansının başlangıcında yaptığı konuşmada vakit hududunu aştığını söyleyip konuşmasını bitirmesini isteyen genel sekreterin, Muallim’in “Sen New York’ta yaşıyorsun ben Suriye’de. Üç yıldır acı çektirdiğiniz ülkem ismine konuşmak benim hakkım” karşılığından sonra uzun müddet sessiz kaldığını söylerler. Haklıydı. O daima Suriye’de yaşadı.
Konuşmak, susmamak hakkıydı. Ülkesinin diplomasi tarihinin yıldızıdır artık.
RUSYA: MUTEBER PARTNER
Şam idaresinin dışa açılan ismi 79 yaşındaki Muallim için dün cenaze merasimi düzenlendi. Muallim, en son kamuoyunda geçen hafta Şam’da sığınmacıların dönüşüne ait konferansın açılışında görülmüştü. Lakin kimi yorumda Muallim’in yorgun, kilo vermiş göründüğü belirtilmişti.
Muallim’in kalp problemleri yaşadığı daha evvel gündeme gelmişti. Şam’ın yakın müttefiki Rusya’dan taziye bildirisi geldi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, Moskova’nın emniyetli bir partnerini ve samimi bir dostunu kaybettiğini söyledi.
Sputnik’e konuşan Bogdanov, “Mizah hissine ve en kıymetlisi de en derin memleketler arası siyaset, Ortadoğu bilgisine sahip çok renkli bir kişilikti. Suriye ve etrafındaki durum hakkında ondan birçok yararlı ve yeni şey öğrendim” dedi. Muallim’in yerine Dışişleri Bakanı Yardımcısı Faysal Miktat’ın atanabileceği belirtiliyor.
Cumhuriyet
