AFPİran’da bayanlara şiddet karşısında sessiz kalmaları öğütleniyor
Eşinin ona herkesin içinde neler yaptığını anlatırken Meryem’in sesi titriyor.
“İnsanlar bir erkeğin karısını dövmesi olağan bir şeymiş üzere davrandılar. Kanun yok, inançlı yerler yok hatta polis bile çok bir şey yapamıyor. Birtakım aileler çok çağdaşmış üzere davranıyor ve ‘Bu özel bir mesele’ diyor.”
Onun kıssası ülkesi İran’da çok duyulmadı fakat yeni bir podcast yayına girdiğinden beri, onun üzere daha fazla sayıda bayan aile içi şiddet öykülerini cesurca anlatıyor.
Onları bu yayın aracılığıyla, toplumdaki tabuları yıkarak sessizliklerini bozmaları için Meryem (gerçek ismi değil) cesaretlendirdi.
Meryem onlara “Şehrazad” olun diyor – Binbir Gece Masalları’nın kahramanlarından olan ve kıssa anlatmadaki yeteneği sayesinde vefatını engelleyen efsanevi Pers prensesi.
Fakat bu öyküler yüzyıllar öncesinin değil ve çoklukla bayanlara sessiz kalmalarını öğütleyen bir toplumda kök salıyor.
‘Aile meselesi’
34 yaşındaki Meryem, eşiyle çocuk psikolojisi okuduğu üniversitede tanışmış.
Birinci başlarda özgürlük yanlısı ve personel hakları savunucusu olduğunu düşündüğü sevdiği adamla evlenebilmek için Tahran’daki ailesini karşısına almış.
Evlendikten günler sonra ise bir şeylerin yolunda gitmediğini fark etmiş. Podcastta “gururu ve yenildiğini kabul etmeye direnmesi” nedeniyle anne ve babasından yardım isteyemediğini anlatıyor.
Evliliği boyunca fizikî ve zihinsel makûs muameleye maruz kalmış ve daha da berbatı bunun kendi kabahati olduğuna inandırılmış.
Ne de olsa İran’daki pek çok bayan üzere Meryem de tanıdık bir şiarla büyümüş: “Bir bayan bir erkeğin meskenine gelinliği ile girer, kefeni ile çıkar.”
Meryem geniş bir kitle tarafından kabul gören toplumsal normların daha erken yardım almasına pürüz olduğunu söylüyor.
İranlılar klasik olarak özel hayatlarına değer veren beşerler ve aile sıkıntıları ekseriyetle kapalı kapılar arkasında kalıyor.
Bu nedenle aile içi şiddet bir hastalık haline geldi fakat bayanlar sabırlı ve sessiz olmaya teşvik ediliyor.
Meryem sonunda uzun süren şiddet sonucu hastanelik olduktan sonra eşinden ayrılmaya karar vermiş.
Şuuru yarı açık bir halde ve yaraları nedeniyle kımıldayamadan hastane yatağında yatarken kendine bu soruları sorduğunu söylüyor: “Neden buradayım ve bu benim başıma niçin geldi?”
Haftalar sonra hastaneden taburcu olmuş ve boşanma müracaatında bulunmuş. Ailesi kararını desteklemiş lakin her mağdur onun kadar şanslı olmayabiliyor.
Her podcast’ta, ailesinin erkek üyeleri tarafından şiddet görmüş bir bayan konuk olarak Meryem’e katılıyor ve kendi deneyimini anlatıyor.
Yeni kanun tasarısı tartışılıyor
Ferdî kıssaların dışında podcast’ta, bayanları bilhassa aile içi şiddetten koruyacak maddelerin yokluğu da gündeme geliyor.
İran’da bu mevzuda resmi istatistikler en son 16 yıl evvel tutuldu. İstatistikler bayanların 3’te 2’sinin en az bir kere aile içi şiddete maruz kaldığını ortaya koydu.
İngiltere merkezli insan hakları kuruluşu Milletlerarası Af Örgütü, 2013 yılında İran üzerine hazırladığı raporunda, ülkedeki bayanların “evlilik ve boşanma, miras, velayet, vatandaşlık ve yurt dışı seyahat bahislerinde kanunlarda ve pratikte ayrımcılığa uğradığını” bildirdi.
14 yaşındaki bir kız çocuğunun “namus cinayeti” gerekçesiyle babası tarafından öldürülmesi İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin hemen bayanların şiddetten korunmasına yönelik yasa tasarısının gözden geçirilmesini istemesine yol açtı. Bu, yasa tasarısı hazırlandıktan neredeyse 10 yıl sonra gerçekleşti.
Kanunlaşmadan evvel parlamentoda onaylanması gereken yasa tasarısı, 1979’daki ihtilalden beri bayan hakları konusunda en büyük değişiklik olma potansiyeli taşıyor.
Bayana yönelik fizikî şiddeti bir hata olarak tanımlıyor ve birinci defa kamusal alanda ve toplumsal medyada tacize karşı ceza öngörüyor.
Evliliğinin bitmesinin üzerinden 5 yıl geçen Meryem hiç bu kadar memnun olmadığını söylüyor. Podcast yayınlarının yanı sıra, çoğunluğu bayan olan şiddet mağdurlarına danışmanlık yapıyor.
İnsanlara konuşma özgürlüğü tanımanın zımnilik kültürünü sonlandırmaya yardımcı olmasını umuyor ve bunun “sadace istismarcıyı cesaretlendireceğini” söylüyor.
Cumhuriyet
