Getty Images11 Eylül 2017’de Hatay’ın Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü Hudut Kapısı’nda Kurban Bayramı’ndan sonra memleketlerine dönen Suriyelilerin giriş ve çıkışlarında alınan güvenlik tedbirleri.
Avrupa Kurulu’nun yayımladığı 2020 İlerleme Raporu’nda Türkiye, Şahsî Dataların Korunması Kanunu’nda yapılması önerilen değişiklikleri yapmamakla eleştirildi.
Raporda, Ferdî Dataları Muhafaza Kanunu’nun Avrupa Birliği (AB) standartlarında olmamasının Türkiye ile AB ortasında hatayla çaba, göç ve vize üzere bahislerde iş birliğini engellediği vurgulandı ve Türkiye’ye ilgili kanununu Avrupa standartlarına uyumlu hale getirmesi önerildi.
Hata şebekelerinin ortadan kaldırılması ve cürüm varlıklarına el konulması konusunda da Türkiye’ye sicilini iyileştirme daveti yapıldı.
Kurul kara paranın aklanması ve terörün finansmanıyla çabayı düzenleyen yasal çerçevenin de iyileştirmesi tavsiyesi yaptı.
Türkiye’nin ayrıyeten ilgili AB mukavelesini değiştiren 2018 tarihli Protokolü imzalamadığı da hatırlatıldı.
Kelam konusu değişikliklerin yapılmamasıyla bir arada mevcut maddelerde AB müktesebatına ahenk eksikliği yaşandığını aktaran Kurul raporu, durumun Eurojust ve Europol ile muhtemel işbirliğine ve makul siyaset alanlarına mahzur teşkil ettiğini aktardı.
‘ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KISITLIYOR’
Ayrıyeten raporda, Mart 2020’de kabul edilen torba yasa ile, derneklerin yalnızca idare şurası üyelerini değil tüm üyelerini İçişleri Bakanlığı bilgi sistemine kaydetmelerinin mecburî kılındığına da vurgu yapıldı.
Bu yasal yükümlülüğün örgütlenme özgürlüğüne ait AGİT / Avrupa Kurulu yönergeleri ile uyumlu olmadığının söylendiği raporda şu tabirlere yer verildi:
“Aşırı geniş terörizm tarifinin sivil toplum üzerinde caydırıcı bir tesire sahip olduğu düşünüldüğünde, yetkililere verilen şahsî dataları sağlama yükümlülüğü kaygı vericidir.”
Getty ImagesKURUMUN BAĞIMSIZLIĞINA YÖNELİK TENKİTLER
İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi Genel Sekreteri ve ferdî dataların korunması konusunda çalışmalar yürüten hukukçu Cenk Konukpay, BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, 2020 İlerleme Raporu’ndaki bu sözlerin geçtiğimiz yıllardaki tenkitlerin tekrarı niteliğinde olduğunu söyledi.
Konukpay, raporda Avrupa Komitesi tarafından iki mevzuya dikkat çekildiğini tabir etti.
Bunlardan birincisi Şahsî Bilgileri Muhafaza Kurumu’nun bağımsızlığı, oburu ise kolluk ve yargı makamlarına ferdî datalar konusunda tanınan geniş istisna.
Kurumun bağımsızlığına ait tenkidin kontrol otoritesi olarak büsbütün bağımsız hareket etmesine yönelik teminatların mevcut olmamasından kaynaklandığını belirten Konukpay şöyle konuştu:
“Kurum’un faaliyete geçmesi üzerinden çok uzun bir vakit geçmese de bu vakte kadarki uygulamaları itibariyle buradaki tenkidin somut bir karşılığının olmadığını düşünüyorum.”
Getty ImagesFERDÎ BİLGİLERİN KOLLUK VE YARGI MERCİLERİ İLE PAYLAŞILMASI
Kurumun bugüne kadarki yayımlanan kararlarının çoğunluğunun özel dala yönelik olduğunu aktaran Konukpay, “Özellikle kamu otoritelerine ait şikayetlerin incelenmesi konusundaki yaklaşımı bu mevzudaki tenkitlerin kıymetlendirilmesi açısından kıymetli bir kriter olacaktır” dedi.
Konukpay, kolluk ve yargı mercilerine tanınan geniş istisnaların kanunun en çok eleştirilen istikametlerinden birisi olduğu görüşünde.
Şahsî bilgilerin yargı üniteleri ve infaz mercileri tarafından kullanılması ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen belirli faaliyetler kapsamında kullanılması üzere geniş bir istisnalar listesi içerdiğini söz eden Konukpay değerlendirmesine şöyle devam etti:
‘İSTİSNALAR AB’DE DE VAR FAKAT BİR MEVZUATLA KORUNUYOR’
“Bu durumlarda kanun uygulama alanı bulmuyor ve vatandaşların kanunun sağladığı haklar ve teminatlardan yararlanması kelam konusu olmuyor. Münasebetiyle bu bahiste Şahsî Bilgileri Muhafaza Kurumu’nun kontrol imkânı da bulunmuyor.
“Aslında AB Bilgi Muhafaza Mevzuatı’nda da belli istisnalar kelam konusu. Fakat AB’de, örneğin polis ve yargı makamlarının kabahatin önlenmesi, soruşturulması, tespiti yahut kovuşturulması yahut cezai süreçlerin yürütülmesi emelli faaliyetlerinde şahsî dataların korunmasını düzenleyen farklı bir mevzuatı daha bulunuyor.
“Böylece bu makamların faaliyetlerinde de keyfiliğin önüne geçilmesi sağlanmış oluyor. Fakat bizim mevzuatımızda mevcut durumda AB’dekine misal teminatlar maalesef kelam konusu değil.”
Getty ImagesUluslararası Bilgi Muhafaza AB Komitesi Basın Toplantısı. AB Kıymetler ve Şeffaflıktan Sorumlu Komite Üyesi – Lider Yardımcısı Vera Jourova (Solda) ve AB Adalet Komiseri Didier Reynders (Sağda)AB STANDARTLARINDA BİR DATA MÜDAFAA NASIL OLUR?
AB standartlarında bir bilgi müdafaa yasasının kelam konusu olabilmesi için her şeyden evvel vatandaşların bütüncül bir muhafazadan yararlanması gerektiğine değinen Konukpay şöyle konuştu:
“Kamu makamlarının faaliyetlerine yönelik de ayrıntılı düzenlemelerin getirilmesi, mevcut kanundaki yükümlülüklerin ve cezalara ait unsurların daha detaylı biçimde düzenlemesi, yurt dışına inançlı bilgi transferiyle ilgili değişikliklerin yapılması gerekiyor.”
Getty Images‘AB ADALET DİVANI, ABD’YE BİLGİ TRANSFER PROTOKOLÜNÜ İPTAL ETTİ’
Konukpay, raporda Türkiye’ye yöneltilen tenkitlerin benzerlerinin AB Adalet Divanı tarafından birkaç ay evvel verilen bir kararda ABD’ye de yöneltildiğini anımsattı.
Adalet Divanı’nın bunun sonucunda ABD ile AB ortasındaki mevcut data transfer protokolünü de iptal ettiğini belirten Konukpay şöyle devam etti:
“Rapordaki tenkitlerin yerine getirilmemesi ve AB standartlarında bir düzenlemenin mevcut olmaması emsal formda AB ile Türkiye ortasında hem kamusal alanda hem de özel kesimde data paylaşımını ve iş birliğini engelleyebilecektir.”
‘RAPOR, TÜRKİYE GERÇEKLERİYLE UYUŞMUYOR’
AKP Dış Münasebetlerden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Cevdet Yılmaz ise AB Kurulu raporuna ait Türkiye’deki gelişmelere ait gerçek tabloyu yansıtmamakta olduğunu söyledi.
Yılmaz ayrıyeten raporun ülkemizin gerçekleriyle ilgisi olmayan varsayımlara ve Türkiye aleyhine çevrelerden beslenen temelsiz tezlere dayandığını söz etti.
Ferdî Bilgileri Muhafaza Kurumu ise hususa ait görüşme talebimizi reddetti.
Cumhuriyet
