Diyetisyen Gizem Gençyürek, iyot eksikliğinin birçok hastalığın yanı sıra kansere de neden olabileceğini söyledi.
İyodun bedenin işleyişinde değerli bir yere sahip olduğunu söyleyen Diyetisyen Gizem Gençyürek, “İyot eksikliği birçok sıhhat meselesine neden olabiliyor. Guatr ve hipotiroid iyot eksikliğiyle direkt bağlantılı rahatsızlıklardır. Bunun yanı sıra iyot eksikliği olan şahıslar, tirod, göğüs, yumurtalık ve prostat kanseri üzere hastalıklar açısından da risk altındadır” dedi.
“VEJETARYEN VE VEGANLAR RİSK ALTINDA”
Türkiye’nin iyot eksikliğine bağlı rahatsızlıklar açısından risk altında olan ülkelerden biri olduğuna değinen Diyetisyen Gizem Geçyürek, “İyot eksikliği açısından risk altındaki bireyler; toprağı iyot açısından yoksul olan ülkede yaşayanlar, vejetaryen ve veganlar, iyotlu tuz kullanımı yapmayanlar ve hamilelerdir” diye konuştu.
Gençyürek, “İyot, tiroid hormonlarının yapısında bulunan ve tiroid hormonun sentezi için gerekli olan elzem bir elementtir. T3 ve T4 isimli tiroid hormonlarının bileşenini oluşturan iyot, büyüme, gelişme, mental açıdan ve bedenin günlük işlevlerinin yerine getirilmesi için kâfi seviyede alınmalıdır. İyot bedene besinlerle ve su ile alınır.
Diyete bağlı iyot eksikliği, toprak ve suyun iyot içeriğinin düşük olduğu bölgelerde yaşayan insanlarda sık görülmektedir. Günlük iyot muhtaçlığı 150 mikrogramdır (mcg). Gebelik ve emzirme periyotlarında ise gereksinim artmakta ve günlük 200-300 mcg’ye çıkmaktadır. Günlük iyot alımı 50 mcg’nin altında kaldığında tiroid bezi işlevlerini gerçekleştirememeye başlar ve guatr olarak isimlendiren büyümeye başlar.
İyodun kâfi olarak bedene alınmadığı durumlarda tiroid hormonunun sentezinin bozulması sonucu çeşitli hastalıklar ortaya çıkar. İyot eksikliği dünyada yaygın görülen kıymetli bir halk sıhhati problemidir. Bu nedenle iyotlu tuz kullanımına teşvik çalışmaları mevcuttur. İyot eksikliği, dünyada hipotiroidizmin önde gelen nedenlerinden biridir” sözlerini kullandı.
HAMİLELİK PERIYODUNDA DİKKAT
İyot eksikliği birçok sıhhat meselesine neden olabileceğini belirten Gençyürek, “Guatr ve hipotiroid iyot eksikliği ile en alakalı rahatsızlıklardır. Guatr, boynun önündeki şişlik ile kendini belirli eder ve tiroid bezi büyüdüğünde görülür. Tiroid bezi, tiroid uyarıcı hormon (TSH)’dan sinyal aldıktan sonra tiroid hormonlarını salgılar. Kan da TSH düzeyleri yükseldiğinde tiroid bezi hormonlarını salgılamak için iyodu kullanır. Fakat bedende kâfi seviyede iyot yok ise kâfi üretimi yapamaz ve tiroid bezi daha çok çalışmaya başlar bu da hücrelerin büyümesine yol açarak guatra neden olur. Guatr rahatsızlığı olan bireyler yutma ve nefes alma da zorluk yaşayabilir hatta boğulma açısından risk altındadırlar. Çoğunlukla kâfi seviyede iyot alımı ile tedavi edilebilir” dedi.
“BU HASTALIKLARA SEBEP OLABİLİR”
İyot eksikliği olan bireylerin risk altında olduğu hastalıklara dikkat çeken Gençyürek, “Bu şahıslar; tiroid kanseri, göğüs, yumurtalık, prostat kanseri için risk altındadır. Bayanlarda kısırlık, hamilelerde düşük, erken doğum, meyyit doğum, konjenital anomalilere neden olabilir. Çeşitli otoimmün hastalıklar, çeşitli zihinsel hastalıklar, gelişim çağındaki çocuk ve bebeklerde eksikliği ise; fizikî gerilik ve zekâ geriliğine neden olabilmektedir” diye konuştu.
“YEMEK PİŞTİKTEN SONRA TUZ EKLEYİN”
Türkiye’nin, iyot eksikliğine bağlı rahatsızlıklar açısından risk altında olduğunu hatırlatan Gençyürek, iyotlu tuz kullanımına ihtimam gösterilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Tuz içerisindeki iyot kaybını en aza indirmek için; saklama sırasında, iyotlu tuz serin ve kuru yerde, ışık almayan ortamda ve koyu renkli cam kavanozlarda saklanmalıdır. Pişirme esnasında ise, tuz yemeklere pişirme sonrasında eklenmelidir” sözlerini kullandı.
EN GÜÇLÜ İYOT KAYNAĞI: DENİZ ESERLERI
Tuzlu su balıkları ve kabuklu deniz eserlerinin iyodun en iyi kaynağı olduğuna dikkat çeken Gençyürek, bu besinleri şöyle sıraladı:
“Doğal iyot kaynağı besinlerden bir yahut birkaçı günlük beslenmemizde kesinlikle yer almalı. Fakat iyot eksikliği yahut iyot eksikliğine bağlı rahatsızlıkları olan bireylerin günlük alım ölçüsü, kişinin günlük gereksinimine ve varsa eşlik eden hastalık/hastalıklarına nazaran istikrarlı halde bir beslenme uzmanı tarafından ayarlanmalıdır. İyottan en varlıklı besinler ortasında ton balığı, morina balığı, mezgit balığı, deniz börülcesi, karides ve ıstakoz, yumurta, patates, süt ve süt eserleri, kuru erik, kızılcık, iyotlu tuz yer almaktadır.”
KİMLER NE KADAR İYOT ALMALI?
Son olarak, iyot ihtiyacının nasıl olması gerektiğini anlatan Gençyürek, şunları kaydetti:
“Yetişkin erkek ve bayanlarda, 150 mcg; hamile ve emzikli bayanlarda; ortalama 250 mcg; 5 yaşına kadar olan bebek ve çocuklarda yaklaşık 100 mcg; 6-12 yaş ortası çocuklarda 120 mcg ve 12 yaş üstü çocuklar için 150 mcg’dir. İyotlu tuzun 1 gramında yaklaşık 70 mcg iyot bulunmaktadır. Münasebetiyle günlük 2 gr iyotlu tuz kullanımı neredeyse yetişkin bireyler için günlük iyot gereksinimini karşılamaktadır.”
Cumhuriyet
