Koronavirüs salgınıyla uğraş sürerken dünyada bir yandan da olağanlaşma adımları atılmaya devam ediyor. Koku duyuları insanlardan en az 10 bin kat fazla olan köpekler, koronavirüs taşıyan bireyleri tespit etmeleri için birinci etapta yurt dışında kullanılmaya başlandı.
YENİ VİRÜS TİMİ İŞBAŞINDA
Finlandiya’nın başşehri Helsinki Havalimanı’nda başlatılan yeni çalışmada özel eğitimli 4 köpek yolcuların koronavirüs olup olmadığını tespit etmek için kullanılıyor. Araştırmalara nazaran eğitimden geçen köpeklerin koronavirüs olan bireyleri tespit etme başarısı yüzde 94 olarak bildirildi.
Köpeklerin koku alma yeteneklerinin sıhhat alanında birçok hastalığın tespitinde kullanıldığına dikkat çeken İstanbul Rumeli Üniversitesi Rektörü Veteriner Doktor Prof. Dr. H. Tamer Dodurka, “Köpekler, kanser, şeker, Parkinson, sıtma üzere birçok hastalıkta da ortaya çıkan farklı kokuları alabiliyor. Özel eğitim aldıktan sonra da bu köpeklerin koronavirüs dâhil birçok hastalığı ayırt etmesi ve muteber sonuçlar vermesi mümkün. Havalimanı üzere kalabalık ortamlarda köpekler ön haberci olarak kullanılabilir” diye konuştu.
“TÜRKİYE’DE DE MÜMKÜN”
Temel eğitimi olan köpeklerin 1 hafta ile bir ay içinde koronavirüse karşı eğitilebileceklerini, hiç eğitimi olmayan köpeklerin ise 6 ay içinde yetiştirilebileceğini belirten Prof. Dr. Dodurka, “Bu tıp hastalıkları tanıyabilmeleri için, koku alma yeteneği yüksek ve tıpkı vakitte enerjik, mizacı uygun olan köpek ırkları tercih edilmeli. Labrador, Cocker Spaniel, Malinois üzere köpek ırkları rahatlıkla eğitilebilirler. Bunların hepsi Türkiye’de de olan köpekler, hepsi de eğitimcilerimiz tarafından eğitiliyor. Koronavirüsle ilgili teşhis yapacak köpeklerin eğitimini Türkiye’de vermek mümkün” tabirlerini kullandı.
NASIL TESPİT EDİYORLAR?
Koronavirüs teşhisi için uygun olan köpeğin belirlendikten sonra hastalığı nasıl teşhis edeceğini anlatan Prof. Dr. Dodurka, kelamlarına şöyle devam etti:“Korona virüslü hastalardan alınan gereçler köpeğe sunularak köpek eğitilebilir. Müspet olan hastalardan alınan ter, çorap, maske üzere gereçler aracılığıyla hastalığa ilişkin koku ve kimyasallar köpeğe tanıtılıyor. Köpek onu bulduğu vakit ödüllendiriliyor, sonrasında farklı kokular ortasına bu numune yerleştiriliyor ve köpek bulduğu vakit tekrar ödüllendiriliyor.
Böylelikle köpek ödüllenmeye koşullanarak o kokuyu bulabiliyor. Sahibinin verdiği ufak bir yiyecek, sevdiği bir top ya da bir okşama köpek için kâfi olacaktır. Köpek aradığı kokuyu bulduğunda büyük bir heyecan gösteriyor ve bundan da anlayabiliyorsunuz. Birebir vakitte köpeğe bulduğu vakit nasıl reaksiyon verebileceğini bile öğretebilirsiniz. Havalimanlarında ter numuneleri özel düzenekle köpeğin temas etmeyeceği halde köpeğe koklatılıyor ve köpek oradaki kimyasalları daha evvelden tanıdığı için reaksiyon veriyor ve neredeyse 30 saniye içinde teşhis koyabiliyorsunuz.
”KALABALIK ORTAMLARIN VAZGEÇİLMEZ USULÜ OLABİLİR
Taşıyıcı kişinin daha belirti göstermeden köpeklerin bu teşhisi yapabilmelerinin mümkün ve kıymetli olduğunu söyleyen Dodurka, “Dolayısıyla havalimanı üzere kalabalık ortamlarda bu köpeklerin dolaşması bize önemli yarar sağlar. PCR’ın sonuç verebilmesi için 1 milyon 800 bin molekülün olması gerekirken, köpeğin tanıyı koyabilmesi için 10 ila 100 ortasında molekül kâfi olacaktır. Hassasiyet açısından çok büyük fark var” dedi.
Beşerler koku alan reseptörlerin sayısı 5 milyonken, köpeklerde bu sayının 200-300 milyon ortasında değiştiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tamer Dodurka, “PCR’dan çok daha inançlı ve süratli olmasına karşın PCR’a alternatif olarak düşünülmemesi gerekiyor. Hiçbir tıbbi aygıta köpekler alternatif olamaz. Eğitimi sıkıntı ve maliyeti çok olduğu için çok yaygın kullanılamaz ayrıyeten gitgide PCR’ın ve öteki testlerin de maliyeti düşüyor ve yaygınlaşıyor. Fakat havalimanı üzere kalabalık ortamlarda köpekler ön haberci olarak kullanılabilir.
Reaksiyon verdiği vakit bu süreçler daha süratli ve izole bir formda yapılabilir. Bu yüzden ben çok fayda sağlayabileceğine inanıyorum lakin çok yaygın kullanılabileceğini düşünmüyorum” sözlerini kullandı.
Cumhuriyet
