İngiltere hükümetine koronavirüs salgını periyodunda bilim danışmanlığı yapan heyetin başı Patrick Vallance’ın koronavirüs aşısı çalışmaları yürüten çokuluslu ilaç şirketi GlaxoSmithKline’da (GSK) 43 bin 111 pay sahibi olduğunun ortaya çıkması, çıkar çatışması ihtimali tartışmalarını başlattı.
İktidardaki Muhafazakar Parti’ye yakın Daily Telegraph gazetesinin haberine nazaran, daha evvel GSK’nin yöneticiliğini yapan Vallance’ın, İngiltere hükümeti tarafından koronavirüs aşısı üretimi için muahedeye varılan şirkette, bu devirden kalma paylarının pahası 600 bin sterlini buluyor.
2012 ile 2018 yılları ortasında şirketin yöneticisi olan baş bilim danışmanının, o periyotta edindiği 5 milyon sterlinlik hisseyi ise, daha evvel elden çıkardığı anlaşılıyor.
Ön kontrat yapıldı
Temmuz ayında İngiltere hükümeti GSK ve bir öbür çokuluslu ilaç şirketi olan Sanofi ile 60 milyon doz Covid-19 aşısı alımı için ön mutabakat yapmıştı. Şirketin ABD hükümetiyle de birinci basamakta 100 milyon doz aşılık benzeri bir mukavelesi var.
Bu haftanın başında televizyondan yayınlanan basın toplantısında baş bilim danışmanı Patrick Vallance, tesirli birinci aşının bu yıl bitmeden yavaş yavaş kullanılmaya başlanabileceğini lakin dünya çapında salgına dur diyecek bir aşılamanın 2021’in birinci altı ayı müddetince yapılabileceğini söylemişti.
Getty Imagesİngiltere hükümeti GSK-Sanofi iştirakinden 60 milyon doz aşı almak için bir ön kontrat imzaladıPatrick Vallance’ın GSK payları konusundaki haberin yayınlanmasından sonra Muhafazakar Parti ileri gelenlerinden eski bir bakan, baş bilim danışmanının, bu payları beyan etmiş olması gerektiğini, burada potansiyel bir “çıkar çatışması” durumu olabileceğini söyledi.
“Eğer aşılar hakkında kararlar veriyor ve hükümete bu mevzuda tavsiyelerde bulunuyorsa, bu durumda ya o payları elden çıkarması ya da mevzuyla ilgili her adımından evvel bunları beyan etmesi gerekir. Avam Kamarası’nda bir milletvekili, kendisinin çıkarı olabilecek bir bahse değineceği vakit, bunu beyan eder. Vallance da aşı hakkında kelam söylediğinde kendi paylarını de beyan etmeli.”
Milyarlarca dolar kâr edecekler
GSK Covid-19 aşısı için çalışma sürdüren 20’yi aşkın ilaç şirketinden biri.
Başarılı olan şirketlerin bu aşıdan büyük kârlar etmesi bekleniyor. ABD hükümeti GSK-Sanofi iştirakine, daha aşı geliştirilmeden, aşı çalışmalarını sürdürmesi için 2 milyar doları aşkın takviye sağladı.
GSK payları, yakında başlayacak klinik denemeler planlandığı üzere başarılı olursa yüzlerce milyon doz aşı üretmek üzere Sanofi ile iştirak muahedesi yaptığını açıklamasından sonra, yüzde 2’ye yakın pahalandı.
İngiltere hükümetinin bir sözcüsü, Vallance’ın Nisan ayında vadesi dolacak payları bulunduğunu doğruladı lakin kaç payı bulunduğunu söylemeyi reddetti. Birebir yetkili, Vallance’ın, elindeki bir kısım başka hisseyi ise hükümete danışmanlık yapmaya başlamadan evvel ve elde tutması gereken yasal müddet dolduktan sonra sattığını da kaydetti.
“Kendisi hükümetin bilim danışmanlığına atandığında, çıkarları konusunda, o sırada geçerli kuralların gerektirdiği adımlar atılmıştır” diye ekledi.
Daily Telegraph’ta atıfta bulunulan başbakanlık kaynakları Vallance’ın hükümetin aşı ile ilgili çalışma kümesinin faaliyetleriyle yakından bağlı olduğunu ve aşı konusundaki istişare heyetinin de üyesi olduğunu söylüyorlar.
Lakin hükümet sözcüsü Vallance’ın aşı alımı konusundaki kontratlar ve mali kararlara hiç bir iştiraki olmadığını bu kararların bakanlar tarafından titiz bir mukayeseli çalışma içerisinde alındığını kaydetti.
Cumhuriyet