Babasını hiç tanımadan, savaşta kaybetmiş biri olarak, savaş sinemalarından uzak dururum, çok argümanlı değilse pas geçerim. Fakat bu sinema hakkında çok şey söylendi ve konuşuldu. Bir kez Hollywood’un değil, Çin’in muhteşem yapımlı, tezli sineması. Guan Hu’nun yönettiği sinema, Asya’nın büsbütün IMAX kameralarla çekilen birinci ticari sineması.
Görselliğinin fevkalade olacağı muhakkaktı, ki o denli. Başlangıcından bitimine 10 yıllık bir serüveni, 80 milyon dolarlık devasa bir bütçesi, birçok Çin sinemasının en savlı aktörleri olmak üzere kalabalık bir takımı var.
Sinema, 1937 Ekimi’nde Japonların Çin’e tarihi saldırısını, “büyük ve güçlü bir orduyla 3 günde Şanghay’ı alırız” tezini, kentin tam da kıyısında bir ırmağın iki yakasındaki müsabakayı anlatıyor.
Japon ordusu, güçsüz ve yıpranmış, üstelik kendi içinde milliyetçi ve komünist diye ikiye bölünmüş Çin ordusunu iyice sıkıştırmış, kenti bombalayarak mahvetmiş, lakin mutabakatlar gereği “Uluslararası Bölge”ye dokunmuyor! Irmağın bir yakasında yerle bir olmuş, sokaklarında ölülerin üzerinde farelerin gezindiği bir harabe dururken, başka tarafında bu trajediyi, güya gerçek olmayan bir sinema izliyormuşçasına ve bize bir şey olmaz itimadıyla izleyen bir küme Çinli, yiyip içip kumarhanede eğlenmeye devam ediyor. Bunlar hain diyelim lakin daha hainleri var: Avrupalılar! İngilizi, Belçikalısı, kurumlarına haber geçen gazeteciler, vakası “tarafsız ve bağımsız” gözle izleyen askeri gözlemciler, ırmağın çabucak karşısında bir buğday deposunda son kalan direnişçilerin kırılmasını bekliyor!
COVİD SAYESİNDE SANSÜRÜ AŞTI
Sinemanın olağan ki savaşın acımasızlığını, mevtin soğukluğunu, insanın doğal olarak ölmekten ve bir o kadar da öldürmekten korktuğunu gösteren barışçıl ideolojisi yok değil, lakin baskın ve besbelli tema, vatan savunması bağlamında yüceltilen milliyetçilik. Ki bu aslında Çin tarihi açısından da bir tartışmaya yol açıyor. Kelam konusu olan askerler, o tarihteki milliyetçi küme. Ve Japonlara karşı komünistlerle birlikte değil, İngiliz ve ABD’nin takviyesini almaya çalışarak savaşıyorlar.
Sinema bu yüzden Çin’de siyasi bir tartışmaya da yol açtı. Ülke, ekonomik açıdan her ne kadar kapitalist sisteme geçtiyse de Çin Komünist Partisi tarafından yönetiliyor ve partinin bilhassa asker kökenli üyeleri, sinemaya, milliyetçi kümeye fazla güzelleme yapıldığı gerekçesiyle reaksiyon gösterdi. O kadar ki sinema, hazirandaki Şanghay Sinema Festivali’nin açılışında gösterilemedi.
Lakin sonrasında patlayan Covid salgını, Çin sinema sanayisini de vurup yeni sinemalar üreti- lemeyince, elde var bir, bu sinema sansür pürüzünü kırdı ve gösterimine müsaade verildi. Ağustosta pandemi kısıtlamaları mahzurunu de aşarak gösterime giren sinema, halkın çok büyük ilgisiyle karşılaştı ve gişe rekorları kırmaya başladı.
Şimdiden 350 milyon doları aşan bir hasılat elde edildi, 2020’nin en çok hasılat yapan sineması olması da bekleniyor, böylelikle prodüktörleri de büyük bir nefes aldı, 800 asker yalnızca Japon ordusunu değil, sansürü ve Covid’i de yendi!
İNSANİ DRAMLAR
Sinemanın sinema lisanı açısından etkileyici yanı, insan öykülerinin tek tek işlenişindeki ihtimam. Karakterlerin süper oyunculuğu, sanat direktörünün “Cehennem” kısmının perişanlığına rağmen “Cennet” kısmındaki lüks, ihtişam, debdebenin sürüyor olmasını siyah ve beyaz kadar besbelli göstermesi. Olağan ki mevt, yaralanma, oluk oluk akan kan, sinema boyunca çok sıradan.
Lakin “Cennet” kısmındaki umursamaz insanların karşı kıyıdaki drama daha fazla kayıtsız kalamayarak yavaş yavaş bir değişim geçirmesi ve hepsinin gözyaşlarıyla askerlerin yanında yer alması epey dramatize edilerek gösteriliyor. Kahramanlık öyküleri güya fazla abartılıyor; bana Fransız askerlerinin tablolara mevzu olan Waterloo Savaşı’ndaki sancak muhafızlarının bayrağın etrafında toplanıp teslim olmaktansa öldürülmeye razı oluşlarını anımsatan sahnenin gibisi burada terasa çekilen bayrak etrafında gerçekleşiyor, öleceklerini bilmelerine karşın bayrağı yere düşürmemek için verdikleri çaba sahneleri, çok dramatik.
Sihang Deposu’nda sıkışıp kalmış, vefatına savaşan askerlerin kalabalık hamle, kaçış, savaş sahneleri de büyük bir muvaffakiyetle çekilmiş. Bir savaş sineması, elbette siyasi iletiler içerir, aşk sineması değildir. Büyük paralar harcanarak rejime karşın yapılmış milliyetçi bir film! Halk da milliyetçi sinemaları sever.
Cumhuriyet