Fergana Vadisi’nin ülkesi, Orta Asya’daki Türk devletlerinde nüfusu en kalabalık olan ülke: Özbekistan. Özbek nüfus Özbekistan’da büyük çoğunlukta… Birebir vakitte komşu ülkeler, Tacikistan, Kırgızistan ve Afganistan’da da önemli oranda Özbek nüfus yaşıyor. Taşkent idaresi bu özelliğiyle tüm bölgenin istikrarına önemli katkılar sunabilir.
FERGANA’DA AŞIRILIK
Türklerin isimlendirmesiyle “Özkend” olan Fergana Vadisi, son yıllarda İslamcı aşırıcıların faaliyetleriyle gündeme geliyor. Vadi toprakları Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan ortasında paylaşılmış durumda. Lakin büyük kısmı Taşkent idaresinde ve bu ülkenin takviyesi olmadan Afganistan, Çin başta olmak üzere tüm dünyaya aşırılığın yayılmasını engellemek kolay değil.
Bu bölgede ideolojik eğitimlerini alan militanlar, Kazakistan, Rusya hatta Suriye’ye kadar yayılabildiler. Radikalleşmenin önlenebilmesi için dış tesirlerin sonlandırılmasının yanı sıra ekonomik, sosyo-kültürel yaklaşımlar da kıymet taşıyor. Bu çerçevede Fergana Vadisi’nde geçmişte yaşanan çatışmalar memleketler arası kamuoyunun gündemine gelmişti. Özbekistan inanılmaz bir turizm potansiyeline sahip.
Semerkand, Buhara üzere kentler Türk tarihi açısından kıymet taşıyan merkezler. Buyruk Timur’un torunlarının ülkesi adeta açık hava müzesi üzere. Ekonomik açıdan bakarsak, Türkiye’nin artık neredeyse üretmekten vazgeçtiği pamuk, Özbekistan’da hâlâ yaygın olarak üretilip, dışarıya satılıyor. Ayrıyeten ülke Orta Asya’nın da en ortasında bulunan pozisyonu ile doğu-batı ortasında merkez durumda. Türk-Özbek bağları son periyotta ilerleme eğiliminde. Özbek kamuoyu Türkiye ile yakından ilgili lakin Türk kamuoyu için birebirini söylemek güç.
MİRZİYOYEV’İN ATILIMI
Özbekistan’da Şevket Mirziyoyev idaresi, son devir uygulamalarıyla olumlu halde dikkat çekmeye başladı. Mirziyoyev’in idareye gelmesinin akabinde yaptığı düzenlemeler bölgeyle ilgili olanların dikkatinden kaçmadı. Ülkedeki idare yapısını baştan aşağıya değiştirdi ve güncelledi. Ülkeyi dünyaya açtı. Komşu ve bölge ülkeleriyle temasları, önemli işbirliği arayışları gözlemleniyor. Ülkede siyasi ve ekonomik dönüşüm gayesi “Yeni Özbekistan” olarak lisana getiriliyor. Mirziyoyev, seçim şuuru, sivil toplum örgütlenmelerinin değeri, medyanın aktifliği konusunda rahat tavır takınmış durumda.
Bayanların kamu idaresi ve toplum ömrüne iştiraki önemseniyor. Yapılan son seçimlerde bayan milletvekili sayısı iki katına yükseldi. Zorla çalıştırılma ve çocuk işçiliğinin önlenmesini de kapsayan İnsan Hakları Ulusal Stratejisi oluşturulmuş. Yoksulluğun azaltılması, yolsuzlukla çaba, ulusal çıkarların öncelendiği açık, pragmatik bir dış siyaset Mirziyoyev’in maksatlarından kimileri.
Taşkent’in olumlu yaklaşımı, ulusal seviyede kalmayıp komşulara kadar yansımış durumda. Bu çabayı sırf Özbeklerden değil, komşusu olan öbür ülke yetkililerinden de duyuyoruz. Türkçenin tarihi köşe taşlarından Çağataycayı edebiyat lisanı haline getiren Ali Şir Nevai, tıpkı vakitte Buyruk Timur’un devletinin kültürel abidelerinden. Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Birleşmiş Milletler’in (BM) yarın başlayacak genel konseyinde birinci defa Nevai’nin lisanıyla dünyaya; işbirliği, beklentilerini ve ülkesinin barışçıl maksatlarını anlatacak. Türkiye, Özbekistan’daki yeni ve kapsamlı gelişmelere daha fazla dikkat kesilmeli ve işbirliğini yükseltmeli.
Cumhuriyet
