Milattan Evvel 7400 yıllarına tarihlendirilen Çatalhöyük Neolitik Kenti hafriyat başkanlığına Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Umut Türkcan getirildi.
Türkcan, arkeoloji kısmı öğrencisiyken İngiliz bilim adamı Prof. Dr. Ian Hodder başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmalarında yer aldı.
Çatalhöyük hafriyat alanında 14 yıl çalışan Türkcan, 9 bin yıllık tarihi mirasa ait hafriyat lideri olmanın gururunu yaşıyor.
“ÇATALHÖYÜK BİR ARKEOLOJİ ÜSSÜ”
Doç. Dr. Türkcan, AA muhabirine, 1 Haziran’da Cumhurbaşkanlığı genelgesiyle Çatalhöyük Neolitik Kenti hafriyat başkanlığına getirildiğini aktardı.
Türkcan, şimdi 21 yaşında Bilkent Üniversitesi Arkeoloji Kısmı 2. sınıf öğrencisiyken Çatalhöyük’te çalışmalara katıldığını anımsatarak, “1990’larda Türkiye’deki birçok alanda tekrar hafriyatlar başlamıştı. Biz 3 arkadaş da üniversiteyi temsilen 1993’te Cambridge Üniversitesi ve İngiliz Arkeoloji Enstitüsü’nün başlattığı projede çalışmalarda bulunduk.” dedi.
Çatalhöyük’ün 1958’de İngiliz arkeologlar James Mellaart ve David French tarafından keşfedildiğini anlatan Türkcan, 1960’da başlayan kazıların 5 yıl sürdüğünü tabir etti.
İngiliz Arkeoloji Enstitüsü’nün teşebbüsleriyle Prof. Dr. Ian Hodder başkanlığında 25 yıllık planlanan hafriyat çalışmalarında alana gelen birinci takımda bulunduğunu anlatan Türkcan, şunları kaydetti:
“Araçtan birinci inen, sıfır noktasına, birinci poligon noktasına direk diken ekipteydik. O heyecanı hiç unutmuyorum. İngiliz ve Kanadalı arkadaşların heyecanı beni daha da çok şaşırtmıştı. Çatalhöyük, değerli bir isimdi alanımızda ancak o gün görülebilecek hiçbir şey yoktu. Her şey terk edilmişti lakin buraya yine gelip başlama duygusu hepimizi heyecanlandırmıştı.”
Türkcan, Çatalhöyük’ün 1990’lar ve 2000’lerde bir arkeoloji üssü üzere olduğunu vurgulayarak, buranın tıpkı vakitte akademi vazifesini de yerine getirdiğini belirtti.
Dünyanın çeşitli ülkelerinden araştırmacıların Çatalhöyük’e geldiğini ve seminer düzenlediğini anlatan Türkcan, Çatalhöyük’ün çok heyecan verici bir yer olduğunu söyledi.
“ÇATALHÖYÜK OCAĞIM, SEVDAM”
Türkcan, Çatalhöyük’te Prof. Dr. Ian Hodder başkanlığındaki projenin, 2018’de bittiğini ve bulguların Konya Arkeoloji Müzesi’ne teslim edildiğini aktardı.
Daha evvel Eskişehir’de bulunan Kanlıtaş Höyük kazılarına başkanlık ettiğini belirten Türkcan, “Çatalhöyük ocağım, sevdam. Burada gençliğimin büyük bir kısmı geçti. 2010 yılına kadar aralıklı olarak 14 sene çalıştım. Fazla tereddüt etmeden adaylığımı sundum ve kabul edildi. Memnunum. Bu projenin bir yerli araştırmacıyla, bir Türk hafriyatı olması kıymetliydi. Buradaki sistemi bilen, bölgeyi bilen bir arkeolog olarak aday oldum.” diye konuştu.
“BEN ONLARLA BÜYÜDÜM”
Çatalhöyük’teki alana, 27 yıl evvel hafriyat grubu kurulurken geldiğini vurgulayan Türkcan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bekçi benimle başladı, çalışanlar benimle başladı. Hepsi benim arkadaşım, hepsi kardeşim. Buraya geldiğimde bir sevinç oldu. Ben burada bir yerde onlarla birlikte büyüdüm sayılır. Mektuplaştığımız, dertleştiğimiz kardeşlerimizdi. Ben Çatalhöyük’ü yalnızca bilimsel bir çalışma olarak görmedim. Ben Küçükköy ve Çumra halkıyla yıllarca yaşadım. Yıllarca irtibat halindeydik. Acılarımızı, sevinçlerimizi bir arada yaşadık. Onlar burada olmasaydı ben kendimi ıssız ve yabancı hissederdim. Mahallî ve ulusal kıymetlerin çok kıymetli olduğunu düşünüyorum. Ben bu toprakların insanıyım. Ankaralıyım. Konya’da ve Çatalhöyük’te yabancılık çekmedim. Milletlerarası çalışmaların kıymeti Çatalhöyük ile çok iyi anlaşıldı. Bundan sonraki çalışmalarda Türk üniversitelerinin ve enstitülerinin hakim olduğu çalışmalar yapılabilir.”
Türkcan, Çatalhöyük’ün tahminen de dünyanın birinci kenti olabileceğini belirterek, projenin 10 yıl sürmesini planladıklarını bildirdi.
Çatalhöyük’ün, sanatın, simgeciliğin, inancın, tarımın, beslenmenin ve besiciliğin birinci örneklerini sunduğunu kaydeden Türkcan, “Çatalhöyük, kent ve toplumun tam manasıyla olgunlaşıp batıya yanlışsız hareket ettiği değerli bir yer. Zirveye çıktığım her gün, baktığım görünümde vakit zaman birinci günü hatırlıyorum. Neredeyse her yerinde çalıştım. Damga mühürler ve heykelcikler üzerinde çalıştım. Kazıdaki her çalışmada bulunmaya çalıştım.” sözünü kullandı.
“ÇALIŞMAYA BAŞLAYACAKKEN YANIMIZDAKİ KÖY KARANTİNAYA ALINDI”
Hafriyat başkanlığının onaylanmasıyla Haziran sonu çalışmalara başladıklarını anlatan Türkcan, şöyle devam etti:
“Dünyadaki durum nedeniyle pandeminin tesirleriyle bir arada tam istediğimiz randımanda çalışamadık. İstediğimiz grubu getirmekte zorlandık. Tam çalışmaya başlayacakken yanımızdaki köy karantinaya alındı. O denli bir periyotta başladım ki hareket etmek bile vakit zaman sıkıntı. İngiliz Arkeoloji Enstitüsü Türkiye’deki en büyük hafriyat meskenlerinden birini bıraktı. Bu periyotta zaman teslim de oldu. 1960’lardan kalanlarla 4 bine yakın gereç var. Bunların sayımı tasnifleri düşünüldüğünde Ortadoğu ve Balkanlardaki en büyük arkeoloji üslerinden birinin devranını aldık. Çatalhöyük kendisi başlı başına bir kültürel mirasken buranın araştırma tarihçesinin ve çalışmaların kendisinin de bir miras olduğunu düşünüyorum.”
Türkcan, Çatalhöyük’ün daha fazla ziyaret edilmesini ve tanıtılması gerektiğini kelamlarına ekledi.
Cumhuriyet
