Getty ImagesTianwen-1 keşif aracı, Temmuz 2020’de Wençang Uydu Fırlatma Merkezi’nden Long March 5 roketiyle birlikte fırlatıldı. Şubat 2021’de Mars’a inmesi beklenen Tianwen-1’in inişten evvel, kızıl gezegenin atmosfer şartlarını incelemek için, yörüngede 2-3 ay dolanması planlanıyor.
2020’nin getirdiği salgın karmaşası 2021 yılında devam edecek dahi olsa bilim, Covid-19’u sonlandırmak ismine tüm süratiyle çalışmalarına devam ediyor. Bilimsel çalışmalar 2021 yılında da hem Covid üzerine hem daha pek çok alanda devam edecek. Aşı çalışmaları, tıbbi gelişmeler, etraf, iklim, uzay çalışmaları ve daha pek çok alanda bilimi ağır bir ajanda bekliyor.
Getty ImagesABD’nin California eyaletinde Eylül 2020’de başlayan yangınlar 800 bin hektardan büyük bir alanda hasara yol açtı.İKLİM KRİZİ
2021 yılı iklim değişikliği bakımından kıymetli bir yıl olacak. ABD’de 20 Ocak’ta misyonu devralacak yeni Lider Joe Biden, global ısınmaya karşı çabada ülkesinin yine liderliği alacağını ve Paris İklim Sözleşmesi’ne yine katılacağını açıklamıştı. Donald Trump idaresi bu mukaveleden çekilmişti.
Birleşmiş Milletler’in İklim Konferansı Kasım ayında İskoçya’nın Glasgow kentinde yapılacak. Burada, 2015’teki Paris Sözleşmesi’nden bu yana birinci kere ülkelerin sera gazı emisyonlarını azaltma tarafında yeni amaçlar belirlemesi bekleniyor.
Avrupa Birliği ve Çin, 2050-60 yıllarına kadar sıfır karbon gayesi koyduklarını açıklamıştı. Bilim insanları, Biden’ın da ABD için benzeri bir gaye belirleyip belirlemeyeceğini merakla bekliyor.
Getty ImagesÇin’in Wuhan kentinde, salgının başlangıç noktası olarak görülen Huanan pazarı.COVİD DEDEKTİFLERİ
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından oluşturulan bir vazife gücü, Covid-19 salgınının kaynağını belirlemek maksadıyla Ocak 2021’de Çin’e gidecek.
Salgın hastalıklar uzmanları, virologlar, halk sıhhati uzmanları ve hayvan sıhhati araştırmacılarının yer alacağı küme, 2019’da tespit edilen ve SARS-CoV-2 ismi verilen koronavirüsün yayılmaya başladığı Wuhan kentinde, salgının başlangıç noktası olarak görülen Huanan pazarında incelemelerde bulunacak.
Virüsün çıkış noktasını belirlemek yıllar alabilir; lakin uzmanlar kimi yeni bilgilere ulaşabileceklerini düşünüyor.
EPAAŞILAR VE SALGIN
Covid-19 salgınına karşı geliştirilen aşıların kimileri 2020’de onaylanıp kullanıma girdi. 2021’de ise yeni birçok aşının ne kadar tesirli olduğu netlik kazanacak.
ABD ilaç şirketleri Novavax ile Johnson & Johsnon’ın faz üç klinik denemeleri üzerinde çalıştığı aşıların ve İngiltere’de de Oxford Üniversitesi ile AstraZeneca’nın geliştirdiği aşının sonuçları bekleniyor.
Bu aşılar, birtakım ülkelerde yaygın kullanılmaya başlanan lakin -70 üzere çok düşük sıcaklıkta depolanması gereken, m-RNA teknolojisine dayanan Pfizer/BioNTech ile Moderna’nın aşılarından daha kolay dağıtılabilecek.
2019 sonunda İngiltere ve ABD’de ‘viral-spike-protein’ aşı denemeleriyle ilgili iki büyük araştırma yapan Novavax’ın bu denemelerin sonuçlarını 2021 başlarında yayımlaması öngörülüyor.
Şirket, yılda iki milyar doz aşı üretebileceğini açıkladı. Johnson & Johsnon ise tek dozluk aşılar üzerinde çalışıyor. Pfizer ve Moderna’nın aşılarından iki doz olmak gerekiyor.
BİLİMSEL YAYINLARA AÇIK ERİŞİM
2021’de gözler bilim alanındaki yayınlara çevrilecek. Çünkü dünyanın en büyük araştırma finansörlerinin organize ettiği iki yıllık açık erişim projesi hayata geçirilecek.
Londra’dan Wellcome, Seattle’dan Bill ve Melinda Gates Vakfı ve Hollanda’dan NWO, finanse ettikleri araştırmaların sonuçlarının Ocak ayından itibaren yayınlanmasını taahhüt ediyor.
Plan S isimli bu teşebbüs, mecmua aboneliğinin ortadan kalkmasına ve herkesin bilimsel yayınları okumasına yol açabilir. Birçok bilim mecmuasının yanı sıra Nautre mecmuası de bu yayınlar ortasında olacak.
Science Photo LibraryKÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI
Kök hücre alanında çalışma yapan araştırmacılar, Memleketler arası Kök Hücre Araştırmaları Derneği’nin (ISSCR) araştırmalar için güncellediği rehberi bekliyor.
Üye temelli örgüt, son rehberini dört yıl evvel yayımlamıştı. Güncellemede, laboratuvar ortamında üretilen ‘insan embriyosu halindeki yapılar’ üzerine araştırmalara da yer verilecek.
Birçok yasaya geçmiş mevcut kurallar, laboratuvarda yapılan döllemeden sonraki 14 gün için araştırmaya müsaade veriyor. Bu mühletin uzatılması, bilim insanlarının birtakım hamileliklerin neden düşükle sonuçlandığını daha iyi anlamasını sağlayabilir.
ReutersALZHEİMER İLACI
ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA), alzheimer hastalığını yavaşlattığı belirtilen birinci ilacın tedavide kullanımına onay verip vermeyeceğini kararlaştıracak.
Biogen ilaç şirketinin ürettiği aducanumab, amiloid ismi verilen yapışkan beyin proteinlerine yapışan bir antikor. Bilim insanları hastalığın tetiklenmesinin bu proteinlerle ilgili olduğunu düşünüyor.
İlacın tesiri konusunda ise farklı bilgiler var. Faz 3 basamağındaki iki klinik deneyden çelişkili sonuçlar alındı. FDA’nın oluşturduğu bağımsız şura ise ilacın tesirine dair destekleyici bilgiler olmadığını söylüyor.
Mevcut Alzheimer ilaçları, hastalığın ilerlemesini engellemekten çok, hafıza kaybı üzere bilişsel semptomları tedavi etmeye yönelik.
PA MediaMARS TRAFİĞİ
Çin’in uzay bilimi konusundaki argümanlı gündemi 2021’de de devam ediyor. İnsansız bir uzay roketi Şubat ayında Mars’a inecek. Tianwen-1, Mars’ta su ve hayat belirtilerini arayacak. Tianwen-1, bu iş için kameralar, radar ve parçacık analizörleri dahil olmak üzere 13 aygıt kullanacak.
Başarılı olması durumunda, ülkenin kızıl gezegendeki birinci keşfi olacak. Birleşik Arap Emirlikleri ve Amerika Birleşik Devletleri’nin gönderdiği uzay araçlarının da birebir vakit diliminde kızıl gezegene varması bekleniyor.
EN BÜYÜK UZAY TELESKOBU DUYURULACAK
NASA tarafından geliştirilen “şimdiye kadar yapılmış en büyük, en güçlü ve karmaşık uzay teleskobu” olarak isimlendirilen James Webb Uzay Teleskobu’nun lansmanı Ekim ayında yapılacak.
8,8 milyar dolar bedelindeki Webb, 1990’da fırlatıldığında astronomide ihtilal yaratan ve o vakitten beri 1,3 milyondan fazla müşahede yapan Hubble Teleskobu’nun muvaffakiyetini tekrar etmeye çalışacak.
Webb, Hubble’dan daha fazla dalga uzunluğunu kapsayacak. Böylece de teleskobun bilim insanlarının kozmosun derinliklerine daha derinlemesine bakmasına imkan sağlaması bekleniyor.
DALGALANMA TESİRİ
Radyo astronomi uzmanları, yerçekimi dalgalarını tespit etmenin yeni bir yolunu arıyor. Uzmanlar titreşen nötron yıldızlarını işaretçi olarak kullanarak çalışmalarını sürdürüyor.
Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya’daki gruplar, titreşen yıldızlardan gelen sinyalleri tam olarak zamanlayarak, üstün kütleli kara delik çiftlerinin ürettiği dalgaları tespit etmeye çalışıyor.
BREXİT BİLMECESİ
Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık bir ticaret muahedesi üzerinde anlaşsın ya da anlaşmasın Brexit bilim insanları için araştırma finansmanı ve öteki birçok mevzu hakkında belirsizlik yaratıyor. Bu 2021’e kadar devam edecek.
Cumhuriyet
