VENÜS’TE ÖMÜR İHTİMALI VAR MI?
Teleskoplar, Venüs’ün kavurucu yüzeyinin çok üstündeki atmosferik bir katmanda, “alışılmadık derecede yüksek” fosfin konsantrasyonları tespit etti. Bu bulgu, astrobiyolojide bir ihtilale neden olabilir. Zira Dünya’da fosfin her vakit canlı hayatıyla ilişkilendiriliyor; olağanda ya metabolik süreçlerin ya da endüstriyel insan teknolojisinin bir yan eseri olarak açığa çıkıyor. Sıradan jeolojik yahut atmosferik yollarla ortaya çıkması epeyce güç. Tartışma yaratan bu bulgunun akabinde yapılan öteki bir tahlil ise Venüs’te yaşama elverişli olabilecek kadar fosfin olmayabileceğine işaret etti.
GERÇEK OLAN DÜŞ
Uzay nakliyatının şirketler tarafından yapılması hayaldi, 2020’de gerçek oldu. SpaceX’in Falcon 9 roketi, dört astronotu Memleketler arası Uzay İstasyonu’na fırlatarak NASA için birinci operasyonel “uzay taksisi” vazifelerine resmen başladı. Parlak beyaz bir Falcon 9 roketi, Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı. Crew Dragon kapsülü, dört astronotu yörüngeye taşıdıktan sonra roket Dünya’ya geri döndü.
HAYABUSA’NIN 6 YILLIK MİSYONU
Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), bir asteroitten topladığı örneklerden oluşan 16 kg’lİk bir kapsülü muvaffakiyetle yeryüzüne, Avustralya’nın ücra bir köşesine indirdi. Asteroit Ryugu’dan örnekler almak için altı yıl süren çalışmanın maliyeti ise 250 milyon dolar oldu. Bilim insanları bilhassa bu yıl, asteroitteki organik unsurlar ile suyun kökenini ve bunların Dünya’daki hayat ve okyanus suyuyla nasıl bağlı olduğunu öğrenmek için kapsülün içeriğini inceleyecek.
ÇİN’İN AY ZAFERİ CHANG’E-5
2020’nin bir diğer başarılı “örnek geri getirme” vazifesi ise geçen sayılarda haberini yaptığımız Chang’e-5 uzay aracı tarafından yürütüldü. Araç Ay’a muvaffakiyetle indi, fotoğraf gönderdi ve Ay örnekleri toplayıp muvaffakiyetle geri getirdi. Bu da Çin’in uzay bilimlerindeki başarılarına bir yenisini daha ekledi. Böylece insanlık, kırk yılın akabinde birinci sefer Ay örneklerini Dünya’ya getirmiş oldu. Bilim insanları, örneklerin, Ay’ın kökeni ve yüzeyindeki volkanik aktivite hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olacağını umuyor.
BİR BİRİNCİ: UYDU KURTARAN UYDU
Uzay teknolojileri gelişmeye devam ederken uydu servisleri için büyük bir adım olarak nitelendirilen bir gelişme yaşandı. Ömrünün sonuna gelen bir irtibat uydusu, diğer bir uydu sayesinde yer sabit yörüngede hizmete geri döndü. Dünyanın yörüngesinde 2 bin 200 uydu bulunuyor. Uyduların ömrünü uzatacak bu teknolojiyle uzaydaki kalabalığın artması engellenebilir.
AY’A BİRİNCİ BAYAN ASTRONOT
Jeff Bezos’un uzay şirketi Blue Origin, Ay’a birinci bayan astronotu götüreceğini 2020’de açıkladı. Blue Origin, Blue Moon aracının inşasına yardımcı olmak için 2019’da toplanan bir ulusal grubun ana yüklenicisi pozisyonunda. Bezos’un şirketi, Ay’a gidişi amaçlayan kârlı hükümet kontratları için SpaceX ve Dynetics’le rekabet ediyor.
MARS YOLCUSU KALMASIN
ABD: NASA’nın Temmuz 2020’de fırlattığı Perseverance aracının bu yıl 18 Şubat’ta Jezero kraterine inmesi bekleniyor. Misyon mühleti 1 Mars yılı, yani 687 Dünya günü olarak planlandı. NASA’nın 6 Ağustos 2012’de yüzeye iniş yapan Curiosity aracının zayıf kalan yanları da göz önünde bulundurularak “daha güçlü” ve “daha yetenekli” bir tekerlek tasarımı yapıldı.
ÇİN: Çin’in Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA), 2020 Temmuzu’nda Tianwen1’i fırlattı. İniş maksadı 23 Nisan 2021. Su ve ömür belirtileri aranması planlanıyor. Vazife başarılı olursa bu, ülkenin Kızıl Gezegen’i birinci keşfi olacak.
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ (BAE): 2020’de Mars’a uzay aracı fırlatan birinci Arap ülkesi ise Türkçede “Umut” manasına gelen sondasıyla BAE oldu. Temel hedef, Çin ve ABD üzere Kızıl Gezegen’e iniş yapmaktan fazla Mars’ı gözlemleme çalışmaları yürüterek global çalışmalara katkıda bulunmak ve halka umut vermek.
AB-RUSYA: 2020’de Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile Rusya Federal Uzay Ajansı (ROSCOSMOS) da birlikte öteki bir projeyle Mars yolcusu olacaktı. ExoMars 2020 ismini alan bu işbirliği, Kızıl Gezegen’de geçmiş hayat belirtileri olup olmadığına dair keşifleri de beraberinde getirecekti. Lakin COVID-19 sebebiyle 2022’ye ertelendi.
GÜNEŞ’E YAKLAŞIYORUZ
NASA tarafından fırlatılan Parker Güneş Probu, Güneş’e 6,9 milyon kilometre kadar yaklaşarak 7 yıl boyunca Güneş’in manyetik yapısı ve dinamiklerini araştırmayı amaçlıyor. NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) ortak projesi olan Solar Orbiter (SoIO) ise 10 Şubat’ta Florida’daki Cape Canaveral Hava Kuvvetleri İstasyonu’ndan fırlatıldı. Ana misyonuna Kasım 2021’de başlaması beklenen uzay aracı, Merkür’ün yörüngesine girerek Güneş’i daha yakından inceleyecek.
SAMANYOLU’NUN SONU NİHAYET BULUNDU
2020’deki çalışmalar, Samanyolu’nun yaklaşık 2 milyon ışık yılı boyunca, parlak spiral diskinden 15 kat daha geniş olduğunu ortaya çıkardı. Ortaya çıkarılan bu sayı, galaksinin ne kadar büyük olduğunu ve kaç galaksinin yörüngesinde olduğunun bulunmasını sağlayabilir. İngiltere’deki Durham Üniversitesi’nden astrofizikçi Alis Deason ve meslektaşları, Samanyolu’nun “kenarını” bulmak için yakın gökadaları kullandı. Kesin çap, arXiv.org’a 0.4 milyon ışık yılı sapmayla 1.9 milyon ışık yılı olarak bildirildi. Bu boyutu gözünüzde canlandırabilmek için Güneş ile Dünya ortasındaki aranın bir cm olduğu bir harita düşünün.
Cumhuriyet
