Stant yerleri eylül ayıyla birlikte yeni dönemin yeni stantlarını açmaya başladı. SALT Beyoğlu’ndaki “İmparatorluklar Ortasında, Sonların Ötesinde” standı de bunlardan biri. Stant, Osmanlı’nın son yıllarına tanıklık eden Köpe ailesinin anılarına dayanıyor. II. Meşrutiyet, I. Dünya Savaşı ve mütareke periyodundan ayrıntılı arşiv kayıtlarıyla görsel bir anlatı sunuyor. Stantla birlikte İstanbul, Selanik, Edirne, Konya üzere kentlerin 100 yıl evvelki hallerinden daha evvel görülmemiş fotoğraflar stantla gün yüzüne çıkıyor. Bunların ortasında balonla yapılan bir uçuştan çekilen fotoğraflar da var, uçaktan çekilmiş fotoğraflar da… Öte yandan I. Dünya Savaşı sonrası İstanbul’a gelen işgal kuvvetlerinin fotoğrafları ve şu an gökdelenlerle dolu Maslak’ın o zamanki halini görmek de mümkün. Yalnızca fotoğraflar yok, ciltler dolusu anı ve karikatürler, manzara ve ses kayıtları bulunuyor. Stant, bir aile tarihinden yola çıkarak 19. yüzyıldan 20. yüzyıla, imparatorluktan ulus devlete geçişte hudutların belirsizliğine, kimliklerin değişkenliğine ve hayatların devingenliğine dikkat çekiyor.
Olağan kurallar altında SALT’ın arşivleri orjinal boyutlarında standa taşıma prensibinden koronavirüs salgını nedeniyle vazgeçilmiş. Stant, sonlu sayıda kişinin toplumsal araya uygun bir halde gezebileceği ve hiçbir şeye dokunmak zorunda kalmayacakları formda tasarlanmış. Nefin Dinç (James Madison University), Erol Ülker (Işık Üniversitesi) ve Lorans Tanatar Baruh (SALT) tarafından hazırlanan stant, İstanbul’daki Macar Kültür Merkezi tarafından da destekleniyor. Stant, 27 Aralık’a kadar görülebilir.
AVUSTURYA’DAN OSMANLI’YA…
Ailenin kıssası, Transilvanya’nın Braşov kenti yakınlarında bir köyde doğup büyüyen Andras Köpe ile Breton bir aileden gelen Léocadie Tallibart’ın İstanbul’da yollarının kesiştiği Tanzimat Dönemi’nde başlıyor. Andras, Avusturya İmparatorluğu’nun baskılarından Osmanlı başşehrine kaçmıştır; Léocadie, saatçi ve mücevherci kardeşi Louis ile mimar kardeşi Pierre’e eşlik etmek üzere kenttedir. 1842’de evlenen çiftin ikinci çocuğu olan ve aile arşivinden mektupları stantta yer alan Charles ise Cenova kökenli Trabzonlu bir Levanten aileye mensup Rose-Marie Marcopoli ile 1882’de hayatını birleştirir. Charles ve Rose-Marie’nin Charlotte, Ida, Taïb, Ferdinand, Antoine ve Eugène isminde çocukları olur.
Taïb, 1914’te savaşın başlamasından kısa bir mühlet sonra Braşov’a giderek müttefik Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun üniformasını giyer. İki yıl sonra İstanbul’da Avusturya-Macaristan ordusuna katılan Antoine, 1917’de Suriye ve Filistin’de vazife yapar. Savaşın sona erip iki imparatorluğun çöküş sürecinin başladığı periyotta birden fazla İstanbul’da ikamet eden Köpe ailesi üyeleri, 1918’de Mondros Mütarekesi’ne, 1919’da Paris Barış Konferansı’na, 1920’de de kentin İngiliz, Fransız ve İtalyan askeri makamlarınca resmen işgaline şahit olurlar.
Cumhuriyet
